Is strafrechtelijke vervolging voor het overtreden van de AVG ook in Nederland mogelijk?

In dit artikel:

Oostenrijk heeft recentelijk via artikel 63 van zijn Datenschutzgesetz strafrechtelijke mogelijkheden opgeschreven: wie zich door onrechtmatig verkregen persoonsgegevens verrijkt kan in sommige gevallen tot een jaar gevangenisstraf krijgen. Die stap sluit aan bij wat de AVG toestaat: de verordening laat lidstaten zelf bepalen welke sancties ze invoeren (artikel 84) en noemt in overweging 149 dat het onteigenen van opbrengsten uit AVG‑overtredingen een denkbare maatregel is. De AVG zelf kan echter geen strafrecht voorschrijven; dat blijft nationale politiek.

In Nederland bestaat geen algemene strafbepaling specifiek gericht op onrechtmatig gebruik van persoonsgegevens vergelijkbaar met de Oostenrijkse regeling. De wetgever heeft ervoor gekozen het toezicht en de handhaving vooral via het bestuursrecht en boetes te laten lopen; strafrechtelijke vervolging van bestuurders is in Nederland geen gebruikelijke reflex. Dat betekent niet dat misdrijven rond persoonsgegevens onbestraft blijven: het Wetboek van Strafrecht kent een aantal concrete strafbepalingen die relevant kunnen zijn bij ernstige datamisdrijven. Voorbeelden zijn onder meer gegevensdiefstal (art. 138c), aftappen (art. 139c), het verkrijgen of openbaar maken van niet‑openbare persoonsgegevens (art. 139g), valsheid in identiteitsdocumenten (art. 231), misbruik van biometrische data (art. 231a), identiteitsfraude (art. 231b), wraak‑ of deepfakeporno (art. 254ba), doxing (art. 285d), afpersing (art. 317) en bedreiging met openbaarmaking van persoonsgegevens (art. 318).

In de praktijk leidt strafrecht meestal tot inzet wanneer de feiten ernstig zijn of samengaan met andere delicten; dan nemen politie en OM het voortouw. Conclusie: in Nederland is strafrechtelijke vervolging van bedrijven of hun managers voor datamisbruik mogelijk, maar doorgaans via bestaande, concrete strafartikelen en niet via een algemene criminalisering van AVG‑overtredingen zoals in Oostenrijk is neergelegd. Desgewenst kan de politiek besluiten om aanvullende strafrechtelijke instrumenten of winstafdrachtregimes in te voeren.